Choroba Dercuma jest bardzo rzadko spotykanym i rozpoznawanym w praktyce klinicznej przewlekłym, postępującym schorzeniem o nieznanej etiologii. Cechą najbardziej charakterystyczną jest obecność mnogich i bolesnych tłuszczaków w tkance podskórnej różnych okolic ciała. Zmiany guzowate wywołują ucisk i powodują znaczące dolegliwości bólowe. W patogenezie tej choroby istotną rolę odgrywają cytokiny zapalne, szczególnie czynnik martwicy nowotworów α (tumour necrosis factor – TNF-α). Dolegliwości bólowe są związane głównie z zaburzeniami autonomicznego układu nerwowego. Najczęściej choroba dotyczy dorosłych otyłych kobiet w wieku pomenopauzalnym. U mężczyzn występuje rzadziej – u ok. 16% w wieku dorosłym. Opisano przypadek 49-letniej pacjentki z chorobą zwyrodnieniową stawów po endoprotezoplastyce prawego stawu biodrowego, która zgłosiła się do lekarza z powodu uporczywych dolegliwości bólowych lędźwiowo-krzyżowego odcinka kręgosłupa oraz licznych bo­les­nych guzów tkanki podskórnej. Zmiany guzowate pojawiały się sukcesywnie od ok. 2 lat, początkowo małe i niebolesne zwiększały swoje rozmiary, zajmowały nowe obszary ciała i powodowały znaczące dolegliwości bólowe z przeczulicą skóry. Chora była leczona przeciwbólowo i przeciwzapalnie bez pożądanej poprawy. Wcześ­niej na oddziale dermatologicznym, z uwagi na niewspółmiernie duże dolegliwości bólowe w stosunku do stwierdzanych klinicznie zmian skórnych, wysunięto podejrzenie choroby Dercuma i wykonano biopsję potwierdzającą zmiany o typie adipositas dolorosa. Choroba Dercuma po raz pierwszy została opisana w 1892 r. przez amerykańskiego neurologa Francisa Xaviera Dercuma z Filadelfii i do dziś pozostaje rzadką, trudną do diagnostyki, różnicowania i leczenia jednostką kliniczną, która może mieć znaczenie w praktyce reumatologicznej. W artykule omówiono obraz kliniczny choroby Dercuma, jej patogenezę, podział zmian skórnych (tab. I) oraz określono jej ścisły związek z codzienną praktyką lekarza reumatologa. Przedstawiono dokumentację fotograficzną zmian, które powodowały największe dolegliwości bólowe (ryc. 1–3).