PRACA PRZEGLĄDOWA
Kardiologiczne aspekty boreliozy z Lyme
Data publikacji online: 05-03-2013
Reumatologia 2013;51(1):56-62
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Borelioza z Lyme (Lyme borreliosis – LB) jest najbardziej rozpowszechnioną chorobą zakaźną przenoszoną przez kleszcze w Ameryce Północnej i Europie. Przebiega z objawami skórnymi, stawowymi, neurologicznymi i kardiologicznymi. Czynnikiem etiologicznym w Europie są genogatunki krętka: Borrelia afzelii, Borrelia garinii, Borrelia burgdorferi sensu stricto i prawdopodobnie Borrelia bissettii. Jedynym patognomonicznym objawem boreliozy jest rumień wędrujący. Zajęcie mięśnia sercowego w przebiegu choroby (Lyme carditis – LC) należy do stosunkowo rzadkich, ale poważnych postaci klinicznych boreliozy i może stanowić przyczynę zgonów w tej jednostce chorobowej. Najczęstszym powikłaniem kardiologicznym boreliozy są bloki przedsionkowo-komorowe o zmiennym stopniu nasilenia, chociaż coraz częściej są opisywane inne przejawy choroby, takie jak: zaburzenia rytmu serca, zapalenie mięśnia sercowego i osierdzia, kardiomiopatie czy uszkodzenie struktur zastawkowych. W przypadku boreliozowego zapalenia serca podaje się antybiotyki zgodnie z rekomendacjami – rokowania są pomyślne. W niniejszej pracy, wykorzystując literaturę polską i światową, dokonano przeglądu aktualnego stanu wiedzy na temat Lyme carditis.
REFERENCJE (44)
1.
Steere AC, Coburn J, Glickstein L. The emergence of Lyme disease. J Clin Invest 2004; 113: 1093-1101.
2.
Mączka I, Tylewska-Wierzbanowska S. Choroby serca jako późne powikłania zakażeń odzwierzęcych przenoszonych przez kleszcze. Post Mikrobiol 2012; 51: 37-45.
3.
Semenza JC, Menne B. Climate change and infection diseases in Europe. Lancet Infect Dis 2009; 9: 365-375.
4.
Siński M, Lewandowski J, Abramczyk P i wsp. Sercowo-naczyniowa manifestacja boreliozy z Lyme. Kardiol Pol 2012; 70: 627-631.
5.
Burgdorfer W, Barbour AG, Hayes S, et al. Lyme disease – a tick-borne spirochetosis? Science 1982; 216: 1317-1319.
6.
Rudenko N, Golovchenko M, Mokrácek A, et al. Detection of Borrelia bissettii in cardiac valve tissue of a patient with endocarditis and aortic valve stenosis in the Czech Republic. J Clin Microbiol 2008; 46: 3540-3543.
7.
Maroszyńska-Dmoch E, Wożakowska-Kapłon B. Borelioza z Lyme – niedoceniany problem w praktyce kardiologa. Fol Cardiol Exc 2008; 3: 375-382.
8.
Rostoff P, Gajos G, Konduracka E, et al. Lyme carditis: Epidemiology, pathophysiology, and clinical features in endemic areas. Int J Cardiolol 2010; 144: 328-333.
9.
Lelovas P, Dontas I, Bassiakou E, Xanthos T. Cardiac implications of Lyme disease, diagnosis and therapeutic approach. Int J Cardiol 2008; 129: 15-21.
10.
Rauter C, Hartung T. Prevalence of Borrelia burgdorferi sensu lato genospecies in Ixodes ricinus ticks in Europe: a metaanalysis. Appl Environ Micobiol 2005; 71: 7203-7216.
11.
Skotarczyk B, Rymaszewska A, Wodecka B, et al. Molecular evidence of coinfection of Borrelia burgdorferi sensu lato, human granulocytic ehrlichiosis agent, and Babesia microti in ticks from northwestern Poland. J Parasitol 2003; 89: 194-196.
12.
Fraser CM, Casjens S, Huang WM, et al. Genomic sequence of a Lyme disease spirochaete, Borrelia burgdorferi. Nature 1997; 390: 580-586.
13.
Mączka I, Tylewska-Wierzbanowska S. Cykl krążenia krętków Borrelia burgdorferi w środowisku. Post Mikrobiol 2010; 49: 25-32.
14.
Grzesik P, Oczko-Grzesik G, Kępa L. Objawy kardiologiczne w przebiegu boreliozy z Lyme. Przegl Epidemiol 2004; 58: 589-596.
15.
Witecka-Knysz E, Klimczak M, Lakwa J. i wsp. Borelioza: dlaczego diagnostyka jest tak trudna? Diagnosta Labor 2007; http://www.kidl.org.pl.
16.
Singh SK, Girschick HJ. Molecular survival strategies of the Lyme disease spirochete Borrelia burgdorferi. Lancet Infect Dis 2004; 9: 575-583.
18.
Kirby C. Stafford III, Ph.D. The Connecticut Agricultural Experiment Station. The Connecticut General Assembly. Tick Management Handbook 2007; Bulletin No. 1010.
19.
Asbrink E, Hovmark A. Comments on the course and classification of Lyme borreliosis. Scand J Infect Dis 1991; Suppl 77: 41-47.
21.
Steere AC, Batsford WP, Weiberg M, et al. Lyme carditis: cardiac abnormalities of Lyme disease. Ann Intern Med 1980; 93: 8-16.
22.
Cadavid D, Bai Y, Hodzic E, et al. Cardiac involvement in non-human primates infected with the Lyme disease spirochete Borrelia burgdorferi. Lab Invest 2004; 84: 1439-1450.
23.
Inboriboon PC. Early recognition and management of Lyme carditis. Int J Emerg Med 2010; 3: 489-490.
24.
Stanek G, Klein J, Bitter R, et al. Borrelia burgdorferi as an etiologic agent in chronic heart failure? Scand J Infect Dis 1991; Suppl. 22: 85-87.
25.
Elikowski W, Małek M, Flieger J i wsp. Całkowity blok przedsionkowo-komorowy a borelioza z Lyme: opis dwóch różnych przypadków i przegląd piśmiennictwa. Kardiol Pol 2007; 65: 565-570.
26.
Van der Linde MR. Lyme carditis: clinical characteristics of 105 cases. Scand I Infect Dis 1991; Suppl. 77: 81-84.
27.
McAlister HF, Klementowicz PT, Andrews C, et al. Lyme carditis: an important cause of reversible heart block. Ann Intern Med 1989; 110: 339-345.
28.
Bartunek P, Mrázek V, Varejka P, et al. Borrelia burgdorferi as a cause of Morgagni-Adams-Stokes syndrome. Long time follow up study. Wien Klin Wochenschr 1999; 111: 964-969.
29.
Frank DB, Patel AR, Sanchez GR, et al. Junctional tachycardia in a child with Lyme carditis. Pediatr Cardiol 2011; 32: 689-691.
30.
Horowitz HW, Belkin RN. Acute myopericarditis resulting from Lyme disease. Am Heart J 1995; 130: 176-178.
31.
Briant C, Roye K, Kutscher AH Jr. Pericarditis as a manifestation of Lyme disease. J Emerg Nurs 1997; 23: 525-529.
32.
Rostoff P, Konduracka E, El Massri N i wsp. Boreliozowe zapalenie serca manifestujące się jako ostry zespół wieńcowy. Kardiol Pol 2008; 66: 420-425.
33.
Canver CC, Chanda J, DeBellis DM, Kelley JM. Possible relationship between degenerative cardiac valvular pathology and Lyme disease. Ann Thorac Surg 2000; 70: 283-285.
34.
Gasser R, Fruhwald F, Schumacher M, et al. Reversal of Borrelia burgdorferi associated dilated cardiomyopathy by antibiotic treatment? Cardiovasc Drugs Ther 1996; 10: 351-360.
35.
Wunderlich E, Graf A, Thess G, Foelske H. Dilated myocardial disease as sequela of chronic Lyme carditis. Z Kardiol 1990; 79: 599-560.
36.
Bartůnek P, Gorican K, Mrázek V, et al. Lyme borreliosis infection as a cause of dilated cardiomyopathy. Prague Med Rep 2006; 2: 213-226.
37.
Maroszyńska-Dmoch E, Wożakowska-Kapłon B. Czy borelioza może być przyczyną transplantacji serca – opis przypadku. Kardiol Pol 2009; 67: 516-520.
38.
Suedkamp M, Lissel C, Eiffert H, et al. Cardiac myocytes of heart from patients with end-stage dilated cardiomyopathy do not contain Borrelia burgdorferi DNA. Am Heart J 1999; 138: 269-272.
39.
Lalosevic D, Lalosevic V, Stojsic-Milosavljevic A, Stojsic D. Borrelia-like organism in heart capillaries of patient with Lyme-disease seen by electron microscopy. Int J Cardiol 2010; 145: 96-98.
40.
Costello JM, Alexander ME, Greco KM, et al. Lyme carditis in children: presentation, predictive factors, and clinical course. Pediatrics 2009; 123: e835-e841.
41.
Naik M, Kim D, O’Brien F, et al. Images in cardiovascular medicine. Lyme carditis. Circulation 2008; 118: 1881-1884.
42.
Hombach V, Merkle N, Bernhardt P, et al. Prognostic significance of cardiac magnetic resonance imaging: Update 2010. Cardiol J 2010; 17: 549-557.
43.
Flisiak R, Pancewicz S. Diagnostyka i leczenie boreliozy z Lyme. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych. http//www.pteilchz.org.pl.
44.
Koene R, Boulware DR, Kemperman W, et al. Acute heart failure from Lyme carditis. Circ Heart Fail 2012; 5: 24-26.
Copyright: © Narodowy Instytut Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji w Warszawie. This is an Open Access journal, all articles are distributed under the terms of the Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) License (https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/), allowing third parties to copy and redistribute the material in any medium or format and to remix, transform, and build upon the material, provided the original work is properly cited and states its license.
Udostępnij
ARTYKUŁ POWIĄZANY
| eISSN: | 2084-9834 |
| ISSN: | 0034-6233 |
Przetwarzamy dane osobowe zbierane podczas odwiedzania serwisu. Realizacja funkcji pozyskiwania informacji o użytkownikach i ich zachowaniu odbywa się poprzez dobrowolnie wprowadzone w formularzach informacje oraz zapisywanie w urządzeniach końcowych plików cookies (tzw. ciasteczka). Dane, w tym pliki cookies, wykorzystywane są w celu realizacji usług, zapewnienia wygodnego korzystania ze strony oraz w celu monitorowania ruchu zgodnie z Polityką prywatności. Dane są także zbierane i przetwarzane przez narzędzie Google Analytics (więcej).
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
