Rola czynnika martwicy nowotworów α (tumor necrosis factor α – TNF-α) w powstawaniu i stabilizacji ziarniny gruźliczej powoduje, iż terapia lekiem blokującym działanie tej cytokiny istotnie zwiększa ryzyko wystąpienia gruźlicy. W krajach rozwiniętych zachorowanie stanowi najczęściej wynik reaktywacji zakażenia latentnego. Z tego powodu istotna jest rzetelna diagnostyka zakażenia utajonego i zastosowanie chemioprofilaktyki przed rozpoczęciem terapii antagonistą TNF-α.
Opisano przypadek 60-letniej pacjentki chorującej na reumatoidalne zapalenie stawów leczonej infliksymabem, u której rozwinęły się objawy wysiękowego zapalenia opłucnej i osierdzia o etiologii gruźliczej (ryc. 1). Po rozpoczęciu terapii przeciwgruźliczej uzyskano poprawę kliniczną oraz ustąpienie zmian w badaniach obrazowych. Po rocznym leczeniu choroby reumatoidalnej leflunomidem, na kontrolnym RTG klatki piersiowej pojawiły się zmiany opisywane jako gruźlica naciekowa włóknisto-jamista (ryc. 2). Pomimo braku potwierdzenia bakteriologicznego gruźlicy, chora została ponownie zakwalifikowana do leczenia przeciwprątkowego.
W artykule przedstawiono wady i zalety próby tuberkulinowej oraz testów IGRA (interferon γ-release assay), podkreślono istotną przewagę tych drugich w diagnostyce zakażeń latentnych prątkiem gruźlicy. Zaproponowano diagnostykę różnicową, którą należy przeprowadzić przy współistnieniu przedstawionego obrazu klinicznego oraz zmian w badaniu radiologicznym klatki piersiowej.