PRACA ORYGINALNA
Reaktywne zespoły hemofagocytarne u dzieci z chorobami reumatycznymi
Data publikacji online: 06-05-2011
Reumatologia 2011;49(2):96-107
SŁOWA KLUCZOWE
reaktywny zespół hemofagocytarnyzespół aktywacji makrofagainfekcje wirusowechoroby reumatyczneglikokortykosteroidycyklosporyna A
STRESZCZENIE
Reaktywny zespół hemofagocytarny (RZHF), zwany również zespołem aktywacji makrofaga (ZAM), jest ciężkim zagrażającym życiu powikłaniem chorób infekcyjnych, reumatycznych, nowotworowych i jest spowodowany nadmierną aktywacją limfocytów T oraz makrofagów. Charakteryzuje się niewydolnością wielonarządową, a typowymi objawami klinicznymi są: nieremitująca gorączka, niewydolność wątroby, głęboka depresja komórek krwi, obniżenie wartości OB, zwiększone stężenie aminotransferaz, dehydrogenazy kwasu mlekowego i ferrytyny oraz hipofibrynogenemia. Najbardziej charakterystycznym objawem RZHF jest obecność w biopsji szpiku dobrze zróżnicowanych makrofagów prezentujących nadmierną fagocytozę. Z uwagi na burzliwy przebieg i poważną prognozę konieczne jest wczesne ustalenie rozpoznania i rozpoczęcie leczenia. Nie ma standardowego leczenia, niemniej powszechnie stosowane glikokortykosteroidy (GKS) i cyklosporyna A (CsA) są wysoce skuteczne. Celem pracy była ogólna charakterystyka czynników patogenetycznych, obrazu klinicznego, badań laboratoryjnych i wyników leczenia 8 dzieci z RZHF/ZAM.
Materiał i metody : Badaniem objęto 8 dzieci (5 dziewczynek i 3 chłopców) w wieku od 3 do 16 lat (średni wiek 10 lat i 3 miesiące) hospitalizowanych w Klinice Reumatologii Wieku Rozwojowego Instytutu Reumatologii i Kliniki Pediatrii IPCZD w Warszawie. Analizie poddano potencjalne czynniki etiologiczne, z uwzględnieniem choroby podstawowej, objawy kliniczne (tab. II), wyniki badań laboratoryjnych, w tym immunologicznych (tab. III), stosowane leczenie. U 4 chorych ZAM towarzyszył postaci układowej młodzieńczego idiopatycznego zapalenia stawów, przy czym u dwojga był pierwszym przejawem postaci układowej młodzieńczego idiopatycznego zapalenia stawów (UMIZS). U jednego dziecka badaniem łańcuchowej reakcji polimerazy potwierdzono zakażenie EBV (przypadek 1.). U pacjenta 3. stwierdzono w badaniu PCR infekcję wirusem cytomegalii (CMV). Zakażenie CMV stwierdzono również w 4. przypadku, jednocześnie u tej chorej badanie genetyczne oraz serologiczne w kierunku infekcji Parvowirusem B19 wypadło pozytywnie. U pacjenta 5. czynnikiem wyzwalającym RZHF mogło być zakażenie CMV i/lub Toxocara cani (tab. I). Wszyscy chorzy prezentowali typowe objawy kliniczne i laboratoryjne RZHF/ZAM, u 7 pacjentów nadmierna fagocytoza potwierdzona była badaniem biopsyjnym szpiku. Leczenie GKS, w tym terapia pulsacyjna, jak również podawanie preparatów immunoglobulin nie przyniosły zadowalającej poprawy u żadnego dziecka. U wszystkich chorych po wprowadzeniu do leczenia CsA uzyskano ustąpienie objawów klinicznych i poprawę parametrów laboratoryjnych (tab. IV). Kryteria diagnostyczne limfohistiocytozy hemofagocytarnej przedstawiono w tabeli V.
Materiał i metody : Badaniem objęto 8 dzieci (5 dziewczynek i 3 chłopców) w wieku od 3 do 16 lat (średni wiek 10 lat i 3 miesiące) hospitalizowanych w Klinice Reumatologii Wieku Rozwojowego Instytutu Reumatologii i Kliniki Pediatrii IPCZD w Warszawie. Analizie poddano potencjalne czynniki etiologiczne, z uwzględnieniem choroby podstawowej, objawy kliniczne (tab. II), wyniki badań laboratoryjnych, w tym immunologicznych (tab. III), stosowane leczenie. U 4 chorych ZAM towarzyszył postaci układowej młodzieńczego idiopatycznego zapalenia stawów, przy czym u dwojga był pierwszym przejawem postaci układowej młodzieńczego idiopatycznego zapalenia stawów (UMIZS). U jednego dziecka badaniem łańcuchowej reakcji polimerazy potwierdzono zakażenie EBV (przypadek 1.). U pacjenta 3. stwierdzono w badaniu PCR infekcję wirusem cytomegalii (CMV). Zakażenie CMV stwierdzono również w 4. przypadku, jednocześnie u tej chorej badanie genetyczne oraz serologiczne w kierunku infekcji Parvowirusem B19 wypadło pozytywnie. U pacjenta 5. czynnikiem wyzwalającym RZHF mogło być zakażenie CMV i/lub Toxocara cani (tab. I). Wszyscy chorzy prezentowali typowe objawy kliniczne i laboratoryjne RZHF/ZAM, u 7 pacjentów nadmierna fagocytoza potwierdzona była badaniem biopsyjnym szpiku. Leczenie GKS, w tym terapia pulsacyjna, jak również podawanie preparatów immunoglobulin nie przyniosły zadowalającej poprawy u żadnego dziecka. U wszystkich chorych po wprowadzeniu do leczenia CsA uzyskano ustąpienie objawów klinicznych i poprawę parametrów laboratoryjnych (tab. IV). Kryteria diagnostyczne limfohistiocytozy hemofagocytarnej przedstawiono w tabeli V.
REFERENCJE (30)
1.
Hadchouel M, Prieur AM, Grescelli C. Acute hemorhagic, hepatic and neurologic manifestations in juvenile rheumatoid arthritis: possible relationship to drugs or infection. J Pediatr 1985; 106: 561-566. .
2.
Reiner AP, Spiwak IL. Hemophagocytic limphohistiocytosis. Report of 25 new patients and review of literature. Medicine 1988; 67: 369-388. .
3.
Gietka P. Macropahage activation syndrome – szczególna postać wtórnego zespołu hemofagocytarnego u dzieci z układowymi zapalnymi chorobami tkanki łącznej. [Macropahage activation syndrome – special form of the secondary haemophagocytic syndrome in children with systemic inflammatory diseases of connective tissues.] Lekarz 2005; 9: 103-109 (pol.). .
4.
Hoang MP, Dawson DB, Rogers ZR, et al. Polymerase chain re action amplification of archival amterial for Epstein-Barr virus, cytomegalovirys, human herpesvirus 6, and parvovirus B 19 in children with bone marrow hemophagocytosis. Hum Pathol 1998; 29: 1074-1077. .
5.
Chen HH, Kuo HCH, Wang L, et al. Childchood macrophage actvation syndrome differs from infection- associated hemophagocytosis syndrome in etiology and outcome in Taiwan. J Microbiol Immunol Infect 2007; 40: 265-271. .
6.
Grom AA. Macrophage activation syndrome and reactive hemophagocytic lymphohistiocytosis : the same entities? Curr Opin Rheumatol 2003; 15: 587-590. .
7.
Barbosa MD, Nguyen QA, Tchernev VT, et al. Identification of the homologous and Chediak-Hogashi syndrome genes. Nature 1996;382: 262-265. .
8.
Arico/ M, Janeka G, Fisher A, et al. For the FHL Study Group of the Histiocyte Society: hemophagocytic lymphohistiocytosis. Report of 122 children from the International Registry. Leukemia 1996; 130: 352-357. .
9.
Writing Group of the Histiocyte Society. Histiocytosis syndromes in children. Lancet 1987;1: 2088-2089. .
10.
Ravelli A. Macrophage activation syndrome. Curr Opin Rheumatol 2002; 14: 548-552. .
11.
Larroche C, Mouthon L. Pathogenesis of hemophagocytic syndrome (HPS). Int J Hematol 2004; 79: 484-487. .
12.
Grom AA, Villanueva J, Lee S, et al. Natural killer cell dysfuction in patients with systemic-onset juvenile rheumatoid arthritis and macrophage syndrome. J Pediatr 2003; 42: 282-286. .
13.
Avćin T, Shirley ML, Tse L, et al. Macrophage activation syndrome as the presenting manifestation of rheumatic diseases in childhood. J Peditr 2006; 148: 683-686. .
14.
Ravelli A, Magni-Manzoni S, Pistorio A, et al. Prelimenary diagnostic guidelines for macrophage activation syndrome complicating systemic jevenile idiophatic arthritis. J Pediatr 2005; 146: 598-604. .
15.
Pradelier A, Teillet F, Molitor JC. Macrophage activation syndrome, hemopahagocytic syndrome. Pathol Biol (Paris) 2004; 52: 407-414. .
16.
Ste.phan JL, Kone.-Paut I, Galambrum C, et al. Reactive haemophagocytic syndrome in children with inflammatory disorders. A retrospective study of 24 patients. Rheumatology 2001; 40: 1285-1292. .
17.
Stabile A, Bertoni B, Ansuini V, et al. The clinical spectrum and treatment options of macrophage activation syndrome in the pediatric age. European Review for Medical and Pharmacological Scienties 2006; 10: 53-59. .
18.
Janka GE, Schneider EM. Modern management of children with haemopahagocytic lymphohistiocytosis. Br J Haematol 2004; 124: 4-14. .
19.
Emmenneger U, Reimers A, Fux CH, et al. Reactive macrophage activation syndrome: a simple screening and its potential in early treatment initiation. Swiss Med Wkly 2002; 132: 230-236. .
20.
Ravelli A, Cavia MC, Burati S, et al. Methotrexate as a possible trigger of macrophage activation syndrome in systemic juvenile idiophatic arthritis. J Rheumatol 2001; 28: 865-867. .
21.
Sawhney A, De Benedetti T, Viola, S et al. Macrophage activation syndrome. A potentially fatal complication of rheumatic disorders. J Rheumatol 2001; 28: 2120-2124. .
22.
Stephan IL, Kone-Paut I, Galambrum C, et al. Reactive hemophagocytic syndrome in children with inflammatory disorders. Rheumatology 2004; 40: 1285-1292. .
23.
Rumbach L, Berger E, Tatu L, et al. Transient multiple cranial nerve involvement as a first sign of macrophage activation syndrome. J Neurol Neurosurg Psychiatry 1997; 62: 292-293. .
24.
Rostaing L, Fillolo G, Baron E, et al. Course of hemophagocytic syndrome in renal transplant patients. Trasplantation 1995; 60: 506-509. .
25.
Henter JI, Horne A, Aric? M, et al. HLH-2004: diagnostic and therapeutic guidelines for hemophagocytic lymphohistiocytosis. Pediatric Blood Cancer 2007; 48: 124-131. .
26.
Imashuku S, Kuriyama K, Yeramura T, et al. Requirement for etoposide in the treatment of Epstein-Barr virus-associated hemophagocytic lymphohistiocytosis. J Clin Oncol 2001; 19: 2665-2672. .
27.
Emmenegger U, Speath PJ, Klaus A, et al. Intravenosus immunoglobulin for Hemophagocytic lynmphohistiocytosis? J Clin Oncol 2002; 20: 599-601. .
28.
Kelly A, Ramanan AV. Recognition and management of macrophage activation syndrome in juvenile arthritis. Curr Opin Rheumatol 2007; 19: 477-481. .
29.
Ravelli A, Viola S, De Benedetti F, et al. Dramatic efficacy of cyclosporine A in macrophage activation syndrome. Clin Exp Rheumatol 2000; 19: 108 .
30.
Prahalad S, Bove K, Dickens D, et al. Etanercept in the treatment of macrophage activation syndrome. J Rheumatol 2001; 28: 2120-2124.
Copyright: © Narodowy Instytut Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji w Warszawie. This is an Open Access journal, all articles are distributed under the terms of the Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) License (https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/), allowing third parties to copy and redistribute the material in any medium or format and to remix, transform, and build upon the material, provided the original work is properly cited and states its license.
Udostępnij
ARTYKUŁ POWIĄZANY
| eISSN: | 2084-9834 |
| ISSN: | 0034-6233 |
Przetwarzamy dane osobowe zbierane podczas odwiedzania serwisu. Realizacja funkcji pozyskiwania informacji o użytkownikach i ich zachowaniu odbywa się poprzez dobrowolnie wprowadzone w formularzach informacje oraz zapisywanie w urządzeniach końcowych plików cookies (tzw. ciasteczka). Dane, w tym pliki cookies, wykorzystywane są w celu realizacji usług, zapewnienia wygodnego korzystania ze strony oraz w celu monitorowania ruchu zgodnie z Polityką prywatności. Dane są także zbierane i przetwarzane przez narzędzie Google Analytics (więcej).
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
