Celem pracy była ocena skuteczności skojarzenia leczenia cyklosporyną z innym lekiem modyfikującym przebieg choroby u chorych na RZS oporne na leczenie jednym lub wieloma lekami podstawowymi, dopasowanie wielkości skutecznej dawki leku u poszczególnych chorych w tym leczeniu, ocena częstości i rodzaju działań niepożądanych oraz ocena przyczyn zaprzestania terapii. Badaniami objęto 29 chorych na reumatoidalne zapalenie stawów rozpoznawane wg kryteriów ACR, u których – mimo 6-miesięcznego leczenia pełnymi dawkami minimum jednego z leków podstawowych – utrzymywały się cechy aktywnego procesu zapalnego. Wykluczono chorych uprzednio leczonych cyklosporyną, ze źle kontrolowanym nadciśnieniem i niewydolnością nerek. W chwili zakwalifikowania do badania wszyscy otrzymywali steroidy w dawce do 15 mg preparatu Encorton oraz od 1 do 3 leków podstawowych. Utrzymywano leczenie lekiem podstawowym, dodawano cyklosporynę w dawkach wzrastających od 1,5–2 mg/kg m.c. na dobę do maksymalnej 5 mg/kg m.c. na dobę. Aktywność choroby oceniano wg zmodyfikowanych kryteriów ACR. Poprawę obserwowano u 24 chorych (82,8%), z czego u 3 dużą (10,3%), u 8 umiarkowaną (27,6%) i u 13 niewielką (44,8%). Nie obserwowano poprawy u 5 chorych (17,2%). Dawka uważana za skuteczną wynosiła 100–300 mg dziennie (średnio 155 mg/24 godz., tj. 2,5–3 mg/kg. m.c. na dobę). Leczenia zaprzestano u 48,2% chorych, najczęściej – u 24,1% – z powodu wystąpienia objawów niepożądanych. U 17,2% chorych przyczyną odstawienia był brak poprawy wczesnej lub późniejsze zaostrzenie objawów. Wykazano, że cyklosporyna zastosowana w leczeniu skojarzonym może spowodować poprawę u chorych niewrażliwych na inne leki podstawowe. Skuteczna dawka leku wynosi ok. 2,5–3 mg/kg m.c. na dobę. Działania niepożądane, powodujące konieczność odstawienia leku, wystąpiły u co czwartego chorego i wraz z brakiem poprawy stanowiły najczęstszą przyczynę zaprzestania leczenia. Na powyższe wyniki rzutuje jednak fakt, że do badania kwalifikowani byli chorzy o ciężkim przebiegu zapalenia, opornego na inne formy terapii. W tym kontekście leczenie to należy uznać za godne szerszego stosowania.