Przeciwciała przeciw cytoplazmie granulocytów obojętnochłonnych (ANCA) są uważane za szczególnie istotny wykładnik serologiczny zapaleń naczyń, głównie ziarniniaka Wegenera, microscopic poliangiitis oraz zespołu Churga i Strauss. Stwierdzano je także w innych chorobach reumatycznych, m.in. u chorych na reumatoidalne zapalenie stawów (RZS). Do chwili obecnej nie określono ostatecznie częstości występowania oraz roli ANCA w RZS. Celem pracy była ocena częstości występowania i charakterystyka ANCA w płynie stawowym chorych na reumatoidalne zapalenie stawów. Materiał do badań stanowiły płyny stawowe uzyskiwane od 377 chorych na RZS. Grupę kontrolną stanowiło 183 chorych ze zmianami zwyrodnieniowymi. Uzyskane do badań surowice poddano ocenie typu i miana ANCA metodą immunofluorescencji pośredniej, natomiast swoistość ANCA oceniano metodą ELISA. Występowanie ANCA w płynie stawowym wykazano u 28,6% chorych na RZS. Okołojądrowy typ ANCA stwierdzono u 80,5% chorych, a atypowy u 19,4% osób. W 19,6% przypadków ANCA obecne w płynie stawowym reagowały z mieloperoksydazą, u 44,1% reagowały one swoiście z laktoferryną, natomiast w 9,8% przypadków ANCA wykazywały swoistość w stosunku do lizozymu. U 18,6% badanych przeciwciała te reagowały swoiście z katepsyną G, a u 7,8% ANCA wykazywały swoistość w stosunku do elastazy. W żadnym przypadku ANCA nie stwierdzono swoistości dla proteinazy 3. Przeciwciała przeciw cytoplazmie granulocytów obojętnochłonnych w klasie IgM obserwowano w 24,5% przypadków, w 75% ANCA występowały w klasie IgG. Stwierdzono je głównie w podklasie IgG1 u 45% i podklasie IgG3 u 35% chorych