Streszczenie Lęk stanowi jedną z konsekwencji chorób przewlekłych, w tym reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS). Wysoki poziom lęku obniża jakość życia pacjentów, prowadzi do zachowań antyzdrowotnych oraz może wpływać na gorszy przebieg choroby. Związek neurotyzmu z lękiem został dotąd dobrze udokumentowany. Neurotyzm stanowi cechę temperamentu, a więc w niewielkim stopniu można ją modyfikować. Redukcja kosztów psychicznych ponoszonych przez osoby o wysokim poziomie neurotyzmu wymaga poznania czynników, które mogłyby ograniczać wpływ neurotyzmu na poziom lęku (czynniki moderujące relację neurotyzm–lęk). Celem badania było określenie zmiennych moderujących relację pomiędzy neurotyzmem a lękiem. W badaniach wzięło udział 100 osób chorujących na RZS (78 ko­biet i 22 mężczyzn). Zostali oni przebadani za pomocą kwestionariuszy mierzących: poziom lęku, style radzenia sobie ze stresem oraz wymiary osobowości. Obliczono współczynniki korelacji r Pearsona pomiędzy mierzonymi zmiennymi oraz wykonano analizę moderacji związku pomiędzy neurotyzmem a lękiem jako stanem za pośrednictwem stylów radzenia sobie ze stresem. Testowanie interakcji przeprowadzono metodą najmniejszych kwa­dratów i regresji logistycznej. Ustalono, że istnieje wprost proporcjonalny związek pomiędzy neurotyzmem a lękiem rozumianym jako stan (r = 0,63; p < 0,01) (tab. I). Zaobserwowano, że związek ten nie zachodzi w przypadku osób o wysokim neurotyzmie posługujących się unikowym stylem radzenia sobie ze stresem (R2 = 0,19; F = 7,00; p < 0,001) (ryc. 1) oraz u osób poszukujących kontaktów towarzyskich (R2 = 0,22; F = 8,70; p < 0,001) (ryc. 2, tab. II). Wyniki wskazują, że silny neurotyzm zwiększa prawdopodobieństwo reagowania podwyższonym poziomem lęku w obliczu pojawiających się objawów oraz zagrożeń będących konsekwencją choroby. Zaobserwowane zależności potwierdzają hipotezę, że temperament jest czynnikiem ryzyka w rozwoju zaburzeń zachowania. Ponadto sugerują one potrzebę kształtowania u osób neurotycznych, chorych na RZS, sposobów radzenia sobie z chorobą opartych na dystansowaniu się od niej lub aktywizowaniu ich kontaktów społecznych.