Cel pracy: Według biopsychospołecznego modelu ból jest zjawiskiem wielowymiarowym, składającym się z czynników: fizjologicznych (odczucie bólu), psychologicznych (poznawczych, emocjonalnych) i społecznych (status socjoekonomiczny, wsparcie społeczne). W dotychczasowych badaniach skupiano się głównie na właściwościach wzmacniających nieprzyjemne doznanie, niewiele prac dotyczyło czynników obniżających jego nasilenie. Celem badania było sprawdzenie różnic w zakresie odczuwania bólu przewlekłego uwarunkowanych poziomem optymizmu i strategii radzenia sobie z bólem u kobiet z reumatoidalnym zapaleniem stawów (RZS).
Materiał i metody: Badaniami kwestionariuszowymi objęto 54 kobiety w wieku 24–65 lat podczas 7-dniowej hospitalizacji. Zastosowano jednorazowo kwestionariusze LOT-R (optymizm; Scheier, Carver i Bridges), Kwestionariusz strategii radzenia sobie z bólem (CSQ; Rosenstiel i Keefe) oraz 10-stopniową wizualno-analogową skalę bólu (VAS), uzupełnianą przez pacjentki w czasie kolejnych 7 dni hospitalizacji.
Wyniki: Wykazano istotne znaczenie optymizmu dla odczuwanego bólu przewlekłego oraz stosowanych strategii radzenia sobie z nim. Osoby oczekujące pozytywnych wyników swoich działań (wysoki optymizm) doświadczały słabszego bólu niż pesymiści, stosując zwiększoną aktywność behawioralną, nadmiernie nie koncentrując się i nie przeceniając doznań bólowych (katastrofizowania). Niezależnie od uwarunkowań osobowościowych aktywne radzenie sobie poprzez ignorowanie doświadczeń zmysłowych oraz traktowanie bólu jako wyzwania i przekonanie, że można sobie z nim poradzić (deklarowanie radzenia sobie), pozytywnie wpływało na obniżenie bólu, a katastrofizacja – na jego nasilenie. Najczęściej stosowaną strategią radzenia sobie było modlenie się lub pokładanie nadziei. Istotną zmienną demograficzną, wpływającą na poziom nieprzyjemnego odczucia, było zatrudnienie – osoby bezrobotne odczuwały słabszy ból niż pracujące.
Wnioski: Wyniki badania wskazują, że w praktyce klinicznej należałoby uwzględnić optymizm i podejmowane strategie radzenia sobie z bólem. Szczególną uwagę trzeba zwracać na osoby chore na RZS, które wykazują negatywne oczekiwania determinujące u nich silny przewlekły ból bez względu na podejmowaną aktywność zaradczą. Skuteczną strategią może być wzmacnianie pozytywnych oczekiwań względem leczenia oraz poszukiwanie korzyści w aktualnej sytuacji zdrowotnej.